ارز دیجیتال آیوتا (IOTA) چیست؟ آیا باید آن را خریداری کنیم؟
در این پست تصمیم داریم تا ارز دیجیتال آیوتا (IOTA) رو بهتون معرفی کنیم، لطفا تا انتهای مطلب با ما همراه باشید
ارز دیجیتال آیوتا (IOTA) چیست؟
اتصال تلفنهای هوشمند به اینترنت بهقدری عادی شده که همه تقریبا فراموش کردیم که زمانی چنین امکانی وجود نداشت. حالا تصور کنید که تمام دستگاههای الکترونیکی به اینترنت متصل باشند. در واقع دنیایی متصل به اینترنت با مجموعهای از اپلیکیشنها که هر کدام پاسخگوی یکی از نیازهای ما باشد، چقدر میتواند هیجانانگیز باشد.
برای تبادل داده و ارزش در چنین دنیای متصل و به هم پیوستهای، به یک ارز دیجیتال نیاز است که ارتباط بین دستگاهها را بدون دخالت انسان به راحتی امکان پذیر کند. ارز دیجیتال آیوتا که در این مقاله قصد داریم معرفی کنیم با چنین هدفی توسعه یافته است. خواندن این مقاله تا انتها اطلاعات مفیدی در مورد این ارز دیجیتال نوظهور در اختیارتان قرار میدهد.
اکوسیستم اینترنت اشیاء و ارز دیجیتال آیوتا
اکوسیستم اینترنت اشیاء (IoT) واژهای که اخیرا در دنیای دیجیتال رایج شده، مجموعه جامعی از دستگاههای مجهز به شبکه، به استثنای رایانههای سنتی مانند لپتاپها و سرورها را شامل میشود. انواع اتصالات شبکه میتواند شامل اتصالات Wi-Fi، اتصالات بلوتوث و ارتباطات نزدیک به میدان (NFC) باشد.
قلمرو اکوسیستم اینترنت اشیاء به طورکلی به اشیا و تجهیزات محیط پیرامونمان که به شبکه اینترنت متصل شدهاند اشاره دارد که توسط اپلیکیشنهای موجود در تلفنهای هوشمند و تبلت قابل کنترل و مدیریت هستند. به زبان ساده، اینترنت اشیاء ارتباط سنسورها و دستگاهها با شبکهای است که از طریق آن میتوانند با یکدیگر و با کاربرانشان تعامل کنند.
این مفهوم میتواند در سادهترین حالت، ارتباط یک گوشی هوشمند با تلویزیون در یک خانه باشد یا در حالتهای پیچیدهتر، نظارت بر زیرساختهای شهری و ترافیک در مدیریت شهری را شامل شود. از ماشین لباسشویی و یخچال گرفته تا پوشیدنیهای دیجیتال مثل ساعت مچی اپل و دستگاههای الکترونیکی موجود در بیمارستانها همه در این قلمرو قرار دارند.
این دستگاهها از پروتکل اینترنت (IP) استفاده میکنند، همان پروتکل شناسایی رایانه در سراسر شبکه جهانی که به آنها امکان میدهد با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. هدف نهفته در اینترنت اشیاء داشتن دستگاههایی است که به صورت بلادرنگ وضعیت خود را گزارش میدهند، بهرهوری را بهبود میبخشند و اطلاعات مهم را سریعتر از سیستمهای وابسته به دخالت انسان جمعآوری و پردازش میکنند.
اینترنت اشیاء نوید بخش ایجاد تغییراتی مثبت و انقلابی در طیف وسیعی از زمینهها از پزشکی گرفته تا برنامهریزی شهری است. به عنوان مثال، در پزشکی، دستگاههای متصل به اینترنت میتوانند به متخصصان پزشکی کمک کنند تا بیماران را در داخل و خارج از محیط بیمارستان کنترل کنند، همچنین رایانهها میتوانند دادههای دریافتی از بیمار را ارزیابی کنند تا به پزشکان در تنظیم روشهای درمانی و بهبود نتایج بیمار کمک کنند.
ارز دیجیتال آیوتا این ویژگی را دارد تا برای تحقق کاربردیتر اهداف اینترنت اشیاء مورد استفاده قرار گیرد. برای روشن شدن بیشتر مطلب، فرض کنید لوازم منزل، تلفن همراه و کامپیوتر شخصی شما به اینترنت متصل هستند. ارز آیوتا این ظرفیت را دارد تا واسطهی پرداخت بین این دستگاهها باشد.
برای مثال اگر یخچال شما هوشمند باشد و به اینترنت متصل باشد، در آیندهای نزدیک این امکان فراهم میشود که در صورت تمام شدن ماده غذایی خاص، که از قبل اطلاعات آن ثبت شده، یخچال خودش سفارش خرید مجدد به فروشگاه ارسال کند و هزینهی آن را هم از طریق ارز آیوتا پرداخت کند. به این نوع مبادله، پرداخت ماشین به ماشین (M2M) گفته میشود، چون در این مثال یخچال ارز دیجیتال را با کامپیوتر فروشگاه مبادله میکند. در واقع ماشینها بدون دخالت انسان دادهها و ارزهای دیجیتال را با هم مبادله میکنند. این امر به دلیل حذف واسطهها میتواند به کاهش هزینهها کمک کند.
فناوری آیوتا در یک نگاه
فناوری آیوتا (IOTA) یک شبکه توزیع شده متنباز برای ثبت و اجرای تراکنشها بین ماشینها و دستگاهها در اکوسیستم اینترنت اشیا (IoT) است. این فناوری از دادههای ایمن و غیرقابل دستکاری، تراکنشهای خرد فاقد هزینه و منابع کم برای مبادله ارزش در شبکه خود بهره میبرد. همچنین برای ارزآوری تراکنشها در شبکه خود از ارز دیجیتالی به نام iota استفاده میکند.
فناوری آیوتا، برای هر دستگاهی که به اینترنت جهانی متصل شده، یک لایه اطمینانبخش ایجاد میکند. این فناوری از طریق شبکهای باز از گرهها، به شما و دستگاههایتان اجازه میدهد تا از شبکه به عنوان منبع مطمئن برای داده استفاده کنید. این شبکه مبتنی بر معماری خاصی از گرههاست که تحت عنوان سیستم Tangle معرفی میشود. آیوتا ادعا میکند با استفاده از این ویژگی بر مشکلات مشاهده شده در سایر ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاکچین میتواند غلبه کند. در ادامه بیشتر با این سیستم آشنا خواهید شد.
ویژگیهایی که آیوتا (IOTA) را به یک فناوری دیجیتال محبوب و تاثیرگذار در اقتصاد جهانی تبدیل میکند و باعث میشود در آیندهای نزدیک ارز دیجیتال آیوتا (IOTA) به عنوان یک ارز رایج بین ارزهای دیجیتال رمزپایه معرفی شود، عبارتند از:
مقیاسپذیری: آیوتا از ساختار دادهای DAG استفاده میکند که اجازه میدهد تراکنشها برخلاف گزینههای بلاکچین به صورت موازی اضافه شود.
نیاز به منبع کم: آیوتا برای دستگاههایی مانند حسگرها جهت مشارکت در یک شبکه کمانرژی طراحی شده است. بر عکس بیت کوین که دستگاههای استخراجکننده آن نیاز به منبع انرژی زیادی دارد. آیوتا چون برای اکوسیستم اینترنت اشیاء طراحی شده با منبع کم انرژی هم کار میکند.
معاملات بدون هزینه: اگر یک سنت ارسال کنید، یک سنت دریافت میکنید؛ 1000000 دلار ارسال کنید، 1000000 دلار دریافت میکنید. تراکنشها در سیستم آیوتا بدون کارمزد انجام میشوند. زیرا استخراجکنندهای در شبکه آیوتا وجود ندارد که به طمع گرفتن کارمزد، تراکنشها را تایید کند. بنابراین صادرکننده تراکنش برای اینکه تراکنش خودش تایید شود، تراکنشهای دیگری را تایید میکند. سودی که از این عمل تایید کردن میبرد، تایید شدن تراکنش خودش است.
معاملات سریع: معاملات آیوتا ظرف چند دقیقه تأیید میشوند. زیرا برای تایید تراکنشها نیاز به حل معمای پیچیدهای برای فرایند اثبات کار (PoW) ندارد و همین امر باعث میشود تراکنشها اندکی بعد از صدور تایید شوند.
استحکام کوانتومی: آیوتا به سیستم مقابله با حملات کامپیوترهای کوانتومی مجهز شده است. با امضاهای وینترنیتز، آیوتا در برابر نسل بعدی محاسبات مقاوم است. آدرسهای آیوتا فقط یک بار استفاده میشوند، که باعث کاهش همبستگی و ارتباط بین تراکنشها میشود. این ویژگی مهم است زیرا در محیط اینترنت اشیا دستگاههایی وجود دارند که باید سالها بدون مراقبت کار کنند و بنابراین باید نسبت به پیشرفتهای احتمالی رمزنگاری و رایانه در آینده بیشتر مراقبت شوند.
سیستم تنگل (Tangle) چیست و چگونه کار میکند؟
نوآوری اصلی آیوتا، سیستمی از گرههای غیر متوالی مبتنی بر یک نمودار غیرچرخشی جهتدار (Directed Acyclic Graph) است که برای تأیید تراکنشها به صورت غیرمتمرکز استفاده میشود. این معماری جدید شبکه، تنگل نامیده میشود. در تنگل، هر گره میتواند به چندین گره دیگر متصل شود. اما آنها فقط در یک جهت خاص به هم متصل میشوند، به این معنی که یک گره نمیتواند به خودش برگردد.
یک بلاکچین استاندارد هم یک DAG است زیرا یک مجموعه اتصالات متوالی است. اما تنگل یک سیستم موازی است که در آن تراکنشها به جای اینکه به شکل متوالی پردازش شوند، میتوان به طور همزمان پردازش کرد. بنابراین هرچه سیستمهای بیشتری به آن متصل شوند، تنگل در پردازش تراکنشها از امنیت و کارایی بیشتری برخوردار میشود.
آیوتا ادعا میکند تنگل سریعتر، کارآمدتر و مقیاسپذیرتر از بلاکچینهای معمولی است که در رمزارزهای دیگر استفاده میشود. تنگل به طور غیرقابل تغییر، مبادله داده و ارزش را ثبت میکند. این فناوری اطمینان میدهد که اطلاعات قابل اعتماد هستند و نمیتوانند دستکاری شوند یا از بین بروند.
آیوتا به واسطهی تنگل از ماینرها برای تأیید تراکنشها استفاده نمیکند. یعنی در سیستم تنگل استخراجکنندهای وجود ندارد. در عوض کاربرانی که یک تراکنش جدید صادر میکنند باید دو تراکنش قبلی را تأیید کنند، در نتیجه کار کمتری برای اثبات صحت تراکنشها لازم است. بنابراین تراکنشها میتوانند بدون کارمزد صادر شوند و این امر موجب تسهیل تراکنشهای خرد میشود. این ویژگی اجازه میدهد تا آیوتا از محدودیتهای هزینه و مقیاس پذیری بلاکچین عبور کند.
برای درک بهتر نحوه عمکرد تنگل به شکل زیر توجه کنید. در شکل زیر مربعها نماینده تراکنشها هستند. مربعها در رئوس نمودار که همان گرهها هستند، قرار میگیرند. وقتی یک نفر تصمیم میگیرد یک تراکنش جدید (مربع خاکستری) صادر کند، باید دو تراکنشی که از قبل در شبکه وجود دارد را انتخاب کند و تراکنش جدید را به آنها به وسیله فلشها، که نماینده تاییدها هستند، متصل کند. در واقع هر تراکنش جدید که وارد شبکه میشود، برای تایید خودش باید دو تراکنش قبلی در شبکه را تایید کند.
ایده کلی تنگل این است که با تصویب یک تراکنش، همه تراکنشهای قبلی نیز به طور غیرمستقیم تایید میشوند. وقتی یک تراکنش در اعماق DAG قرار دارد (یعنی توسط بسیاری از تراکنشها به طور مستقیم یا غیرمستقیم تأیید شده است)، منطقی است که آن را تأیید شده بدانیم.
قوانین بسیاری برای انتخاب تراکنش درست جهت تایید میتوان وضع کرد، اما هیچ قانونی از این دست در عمل به خوبی کار نخواهد کرد. این قوانین پیچیده نه تنها در پذیرش تراکنشها در گرههای صحیح با مشکل مواجه خواهند شد، بلکه امکان مداخله مهاجمان سایبری را در سیستم فراهم میکند. بنابراین در فرایند انتخاب تراکنشها برای آیوتا، تنگل فقط به یک قانون مطلق پایبند است: هر معامله دو معامله قبلی را تأیید میکند. پروتکل آیوتا به خودی خود انتخاب تراکنشهای خاصی را اعمال نمیکند و همچنین طبق قوانین دیگری به تأیید نیاز ندارد. آیوتا از این نظر واقعاً باز است زیرا شخص آزاد است هر تراکنشی را که بخواهد قبول كند.
تنها قاعده کلی که سیستم تنگل در آیوتا از آن پیروی میکند این است که: “به دیگران کمک کنید و دیگران نیز به شما کمک میکنند. با این حال، اگر تصمیم بگیرید که به دیگران کمک نکنید، دیگران نیز به شما کمک نخواهند کرد “.
چگونه ارز دیجیتال آیوتا مشکلات مقیاس پذیری بیت کوین را حل میکند؟
راه حل آیوتا برای مشکلات بیت کوین این است که به برخی مفاهیم کلیدی و محدودیتهای توپوگرافی بلاکچین پایان دهد. توسعهدهندگان آیوتا از ساختار دادهای جدید تنگل (راهی برای سازماندهی نمایشهای عددی در حافظه رایانه) استفاده میکنند.
برای درک بهتر این مزیت تنگل بر بلاکچینهای دیگر، لازم است قدری در مورد نحوه عملکرد بلاک چین بیت کوین بدانیم. بلاکچین بیت کوین مبتنی بر اثبات یا همان استخراج است. در این شبکه دو دسته از کاربران وجود دارند: کاربران عادی که تراکنشها را ارسال میکنند و استخراجکنندگانی که تراکنشها را تایید میکنند. به این ترتیب در بلاکچین بیت کوین لازم است، گروهی از سیستمها همه گرهها شامل کل تاریخچهی تراکنشهای یک دفتر را برای تأیید تراکنشها بررسی کنند. این فرایند با انرژی و محاسبات زیاد انجام میشود.
اما در تنگل استخراجکنندهای وجود ندارد. هر تراکنش جدید با ارجاع به دو تراکنش قبلی تأیید میشود. در نتیجه مدت زمان و حافظه مورد نیاز برای تأیید تراکنش کاهش مییابد. یک معمای اثبات کار ساده و به راحتی قابل حل به عنوان مرحله آخر به تراکنش اضافه میشود. دو تراکنشی که انتخاب میشوند به عنوان نکته (tip) نامگذاری میشوند. سیستم IOTA برای تأیید معامله از الگوریتم انتخاب نکته با “اطمینان” استفاده میکند. اگر معاملهای در گذشته 97 بار تأیید شده باشد، 97٪ اطمینان داریم که یک گره آن را در آینده تأیید میکند.
وزن تراکنش با مفهوم “اطمینان” مرتبط است. هنگامی که تراکنش با نمودار جهتدار تنگل حرکت میکند، با هر بار تایید شدن، وزن میگیرد. وزن تراکنش با تعداد تأییدها افزایش مییابد و هر چه وزن تراکنش بیشتر باشد، آن تراکنش مطمئنتر است. پس از تأیید یک تراکنش، خبر تایید شدن آن برای کل شبکه پخش میشود و یک تراکنش تأیید نشده دیگر میتواند تراکنش تازه تأیید شده را به عنوان یکی از دو نکته خود جهت تأیید، انتخاب کند.
این روش تأیید یک تراکنش منجر به صفر شدن کارکرد تراکنشها و مصرف برق کم میشود، و این امکان را برای استفاده از ارز دیجیتال آیوتا در طیف گسترده ای از دستگاهها و ماشین آلات با نیازهای مختلف برق فراهم میکند.
همچنین باعث افزایش سرعت انتقال ارزش و داده میشود. در بیت کوین که مبتنی بر بلاکچین است، توان عملیاتی معاملات در حداکثر اندازه بلوک تقسیم بر فاصله بلوک محدود میشود. امروزه، بیت کوین حداکثر توان عملیاتی 7 تراکنش در ثانیه را بهدست آورده. برخی از راه حلها برای حل مسئله مقیاسپذیری ذاتی بیت کوین، مانند اتریوم، اندکی بهبود یافتهاند اما در نهایت همان محدودیت را تجربه میکنند. از نظر تئوری چنین محدودیتی در آیوتا وجود ندارد. تاکنون، آیوتا به عدد نزدیک به صد به عنوان حداکثر میزان TPS (transactions per second) حاصل در شبکه اصلی خود رسیده است.
اجازه دهید برای درک بهتر نحوه عمکرد آیوتا در تایید تراکنشها از طریق تنگل در مقایسه با پلاکچین بیت کوین به یک مثال ساده ارائه کنیم: فرض کنید در یک مدرسه با نام بلاکچین معلم به تنهایی تکالیف همه دانشآموزان را تصحیح و تایید میکند و این مسئله وقت زیادی از او میگیرد که در قبال این کار، حقوق دریافت میکند. اما در مدرسه دیگری با نام تنگل، با وضع قوانینی نقش معلم حذف میشود و به جای آن هر دانش آموزی برای تایید تکالیفش لازم است تکالیف چند همکلاسی دیگر خود را بررسی و تایید کند. با این راهکار هم در زمان و هم در هزینهها صرفه جویی میشود.
در تنگل هم نقش استخراجکنندهها و حل کردن معمای اثبات کار پیچیده با بررسی تمام تراکنشها در کل تاریخچه مبادلات به منظور تایید یک تراکنش جدید حذف می شوند. بنابراین هر زمانی که یک کاربر قصد ارسال تراکنشی را داشته باشد، همزمان و به طور خودکار، کیف پول این کاربر دو تراکنش قبلی که وزن بیشتری دارند را، تایید میکند و این فرایند ادامه مییابد.
تاریخچه ارز دیجیتال آیوتا
سرگئی ایوانچگلو، سرگئی پوپوف، دیوید سنتیبو و دومینیک شینر که بعداً به این پروژه پیوستند، از بنیانگذاران و چهرههای اصلی فناوری آیوتا هستند.
خبر ظهور این بلاکچین در اکتبر 2015 از طریق یک آگهی پستی برای یک حراج ارز دیجیتال در انجمن آنلاین بیت کوین منتشر شد. ریشههای آیوتا به پروژهی جین (Jinn) برمیگردد. هدف این پروژه توسعه سختافزاری کمهزینه، کممصرف از نظر انرژی و در درجه اول پردازندهای عمومی، برای استفاده در اکوسیستم اینترنت اشیا بود. جین در سپتامبر 2014 برای ارزهای دیجیتال خود حراج گستردهای برگزار کرد. تقریباً 100000 رمز در طی فرایند حراج فروخته شد که مبلغی بالغ بر 250000 دلار بود.
ارزهای دیجیتال جین خیلی زود مورد انتقاد قرار گرفتند زیرا به عنوان ارزهای دیجیتال مشارکت در سود به بازار عرضه شدند. در سال 2015 ، جن به نام آیوتا تغییر نام یافت و یک حراج دیگر برای ارز جدید آیوتا نیز برگزار شد. این بار توکنها به عنوان رمزهای سودآور به بازار عرضه شدند و دارندگان توکن جین میتوانستند توکنهای خود را با معادل بلاکچین جدید مبادله کنند.
منشاء مبادله در IOTA یک آدرس با تعادل بود. این آدرس شامل تمام iota ها، ارز رمزنگاریشده آیوتا است. همه توکنها در تراکنش مبدا به وجود آمدهاند. بنابراین در آینده هیچ توکن جدیدی تولید نخواهد شد و هیچ استخراجی در شبکه آیوتا وجود ندارد. تعداد کل ارزهایی دیجیتال آیوتا که برنامهریزی شده بودند تا به وجود بیایند 27 کوادرلیون است. به نقل از بنیانگذاران آیوتا، تعدا کل ارزهای دیجیتال آیوتا با حداکثر مقدار مجاز عدد صحیح در جاوا اسکریپت، یک زبان برنامهنویسی تحت وب، سازگار میشوند. در طول سه ماه از آغاز فعالیت آیوتا در بازارهای ارزهای دیجیتال، iota به بالاترین حد ارزشگذاری 14.5 میلیارد دلاری خود رسید. اما ارزش آن از آن زمان به بعد با سر و صدای زیاد در بازارهای ارزهای رمزپایه سقوط کرده است.
بنیاد آیوتا (IOTA)
آیوتا با امکانپذیر ساختن روابط اقتصادی بین ماشینها و ایجاد پلهای اقتصادی بین انسان و ماشین، نقش مهمی را در انقلاب صنعتی بعدی ایفا میکند. بنیاد آیوتا بنیادی غیرانتفاعی است که مسئولیت اداره شبکه آیوتا را بر عهده دارد. این بنیاد با شرکتهای برجستهای مانند بوش و فولکس واگن توافقاتی را برای گسترش کاربردپذیری سیستم عاملها در میان دستگاههای متصل به اینترنت منعقد کرده است.
بنیاد آیوتا در حال توسعهی نسل جدیدی از پروتکلها برای ارتباط با دنیا است. این بنیاد برای برقراری ارتباط میان دستگاهها و انسان جهت مبادلهی داده و ارزش با حذف هزینهها و افزایش ضریب امنیت باز طراحی شده است.
بنیاد آیوتا با شرکای خود و جامعه برای ایجاد تاثیر پایدار در دنیای واقعی همکاری میکند. آنها با مشارکت هم، در حال شکلگیری یک اقتصاد دیجیتالی جدید هستند تا اصطکاکهای غیر ضروری را از بین ببرند و پتانسیلهای انسانی را گسترش دهند.
این بنیاد، اکوسیستمی ایجاد کرده که به وسیلهی آن همکاریهای باز را گسترش میدهد. بنیاد آیوتا میخواهد همهی مردم در سراسر جهان با هم کار کنند، مشکلات را حل کنند و با آیوتا نوآوری کنند. این بنیاد یک تیم جهانی متشکل از افراد با استعداد و پرشور با پیشینهها و اعتقادات مختلف است. در این تیم همه به یکدیگر گوش میدهند و حس قدرتمندی به همدیگر تزریق میکنند. بنیاد آیوتا محیطی را فراهم میسازد که هر کسی بتواند در آن سهیم باشد و تأثیر بگذارد. مردم را تشویق میکند تا در بحثهای آزاد اندیشی خود را بیان کنند. فناوری آیوتا توانایی بهبود زندگی، توانمندسازی مردم و دگرگونی صنعت را دارد.
اهدافی که بنیاد آیوتا (IOTA) دنبال میکند، عبارتند از:
- تحقیق و اجرای لایهی پروتکلهای بنیادی
- استاندارد سازی پروتکلها برای اینکه از تصویب گستردهی آنها اطمینان حاصل شود
- توسعه نرمافزار متن باز آمادهی تولید
- آموزش فناوریهای آیوتا و ارتقاء موارد استفادهی آنها
منابع مالی بنیاد آیوتا:
- منابع مالی رمزها از طریق کمکهای مالی انجمن تامین میشود.
- هزینههای تحقیق و توسعه از نهادهای عمومی تامین میشود.
- منابع مالی مشارکتها از طریق افراد حقیقی یا سازمانها تامین میشود.
بنیاد آیوتا توسط نقشهای زیر هدایت میشود:
- یک هیئت مدیره برای تنظیم و دستیابی به چشم انداز و اجرای عملیات
- یک هیئت نظارت برای هدایت و نظارت بر عملکرد هیئت مدیره
- یک هیئت مشورتی برای ارائه مشاوره، دیدگاه و جهت مستقل
ارز دیجیتال (Token) آیوتا
ارز دیجیتال شبکه آیوتا، iota است که آن را با نماد (i) نمایش میدهند. تعداد واحدهای ارزی آیوتا عددی بالغ بر 2،779،530،283،277،761 رمز آیوتا در شبکه است. به دلیل بزرگی رقم تعداد واحدهای رسمی آیوتا و بحثهای قیمتی در صرافیها و تجارتخانههای ارزهای دیجیتال، از واحد MegaIota یا به اختصار Miota استفاده میشود و آن را با mi نمایش میدهند. هر (mi) برابر با ۱,۰۰۰,۰۰۰(i) است.
ارزهای دیجیتال آیوتا درکیف پولهای نرمافزاری و سختافزاری ذخیره میشوند که توسط یک سید 81 کاراکتری، مشابه رمز عبور، محافظت میشوند. برای دسترسی و استفاده از توکنها، آیوتا کیف پول نرمافزاری برای ارز رمزنگاری شده ارائه میدهد، همچنین از کیف پول سختافزاری میتوان استفاده کرد تا برای تسهیل تراکنشها، مدارک را به صورت آفلاین ذخیره کرد.
ارز دیجیتال آیوتا یا همان Miota ابزاری قدرتمند برای انتقال ارزش در بین انسانها و ماشینآلات است. بنیاد آیوتا رمز آیوتا را برای حل یک چالش در دنیای واقعی ایجاد کرد: چگونه به انسانها و دستگاهها اجازه داده شود، دادهها و خدمات را در اقتصاد آینده مبادله کنند؟
با این دید جسورانه، منصفانه خلق شدن رمزارز آیوتا مهم بود. هیچ مرز قفل شدهای وجود نداشت، هیچ سرمایهگذار اولیه در شرکتها وجود نداشت و هیچ رمزی به بنیانگذاران تعلق نمیگرفت.
در سال 2015 تقریباً 500000 دلار از محل سرمایهگذاری جمع شد. برای اطمینان از پایداری پروژه، 5٪ از رمزها توسط انجمن برای حمایت از بنیاد اهدا شد. بنیاد آیوتا سازمانی غیرانتفاعی است. این ویژگی به رمز آیوتا اعتماد و ارزش بیشتری میبخشد و تضمین میکند که این بنیاد میتواند به چشمانداز خود در زمینه ایجاد یک پروتکل متن باز و استاندارد برای استفاده همگان دست یابد.
در آیوتا هیچ استخراجی وجود ندارد، این بدان معناست که ارزش و دادهها بدون هیچ گونه هزینهای قابل معامله هستند و موارد مختلفی را که هیچ دارایی دیجیتال دیگری قادر به استفاده از آنها نیست، امکان پذیر میکند.
نحوه عملکرد ارز دیجیتال آیوتا
تا پایان سال 2020، طبق تحقیقات شرکت گارتنر، 20.4 میلیارد دستگاه به اینترنت متصل خواهد شد. در این اکوسیستم اینترنت اشیا (IoT)، هر دستگاه دادهها و اطلاعات پرداخت را با چندین دستگاه دیگر در تراکنشهای انجام شده در طول روز تبادل خواهد کرد.
آیوتا قصد دارد، انجام تراکنشها در دستگاهها به حالت استاندارد تبدیل شود. بنیانگذاران آیوتا این سیستم را به عنوان “ستون فقرات بدون مجوز عمومی برای اینترنت اشیا توصیف کردهاند که قابلیت همکاری بین چندین دستگاه را فراهم میکند”. به عبارت ساده ، این بدان معناست که معاملات بین دستگاههای متصل را امکانپذیر میکند و هر کسی میتواند به آن دسترسی داشته باشد.
بنیانگذاران آیوتا ادعا میکنند که میتوانند مشکلات متعددی که ارزهای دیجیتال مبتنی بر بلاکچین با آن دست و پنجه نرم میکنند را حل کنند. این مشکلات شامل متمرکز کردن استخراج به یک گروه خاص، سرعت کم شبکه و مشکل افزایش تعداد معاملات پردازش شده توسط بلاکچین بدون تأثیر بر سایر معیارها میشود.
این مشکلات در درجه اول به دلیل وجود معاملات عقبافتادهی زیاد در بلاکچین بیت کوین ایجاد میشود. این عقبماندگی به دلایل مختلفی وجود دارد، از اندازه بلوکهای کوچک گرفته تا دشواری معماهایی که ماینرها باید برای دریافت ارز رمزپایه به عنوان پاداش حل کنند. آیوتا با پیکربندی مجدد معماری بلاکچین به تنگل، طراحی روشی جدید برای سازماندهی دادهها و تأیید تراکنشها این مشکلات را برطرف می کند.
نگرانیها در مورد ارز دیجیتال آیوتا
همانند همه ارزهای رمزپایه، آیوتا (IOTA) هم نوپاست و ممکن است با مشکلات فنی مواجه باشد. حمله فیشینگ به شبکه آن منجر به سرقت Miota به ارزش 3.94 میلیون دلار شد. در واکنش به این حمله، تیم توسعه آیوتا یک پست وبلاگ نوشتند که در آن مراحل تولید یک سید قوی برای استفاده از ارز رمزنگاری شده را در آن تشریح کردند.
توسعهدهندگان آیوتا قرار است برای محافظت از ارز دیجیتال آیوتا، رمزنگاری خود را “نورد” کنند. به عبارت دیگر، آنها طرح رمزگذاری خود را از ابتدا ایجاد کردند و از عملکرد هش SHA-256 که در بیت کوین استفاده میشود، چشمپوشی میکنند. تیم MIT’s Digital Currency Initiation با عملکرد هش IOTA آسیبپذیری جدی پیدا کرد که Curl نام دارد. وقتی دو ورودی مختلف به آن داده میشد ، تابع همان خروجی را تولید میکرد. این ویژگی به عنوان “تصادم” شناخته میشود و یک عملکرد هش شکسته را نشان میدهد. تیم MIT در تحلیل آسیبپذیری اظهار داشت که یک بدافزار میتوانست با تکنیک خود بودجه کاربر را از تنگل نابود یا سرقت کند. تیم آیوتا این آسیبپذیری را اصلاح کرده است.
با توجه به اینکه Miota، ارز رمزنگاری شده مورد استفاده در شبکه آیوتا همچنان در مسیر جلب توجه قرار دارد، ادعاهای آن برای از بین بردن مشکلات مقیاس پذیری بلاکچینها از طریق استفاده از DAG نیز اثبات میشود. ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، در مورد توانایی هش گرافها (ساختارهای اساسی داده برای DAG) برای حل مسائل مقیاسپذیری مشکوک است. همانطور که او توضیح میدهد، نسخههای فعلی هش گرافها وابستگی بلاکچین به حافظه کامپیوتر و قدرت پردازش را حل نمیکند. مقیاسپذیری سیستم با استفاده از هش گرافها هنوز به ظرفیت و سرعت رایانههای شخصی در شبکه آن بستگی دارد.
مشکل دیگر آیوتا در حال حاضر کوچک بودن شبکه آن است. محققان دریافتهاند که هکرها فقط با تسط بر کنترل 33٪ از کل قدرت هش کردن شبکه آیوتا میتوانند کل شبکه را نابود کنند.. در بیت کوین، کنترل 51٪ شبکه برای پایین آوردن بلاکچین آن لازم است. درصد نسبتاً پایینتر در مورد آیوتا تابعی از اندازه فعلی شبکه آن است.
برای اطمینان از امنیت، شبکه آیوتا در حال حاضر از یک سرور مرکزی معروف به عنوان هماهنگکننده برای پردازش معاملات استفاده میکند. از آنجا که معرفی یک هماهنگکننده منجر به معرفی یک نقطه شکست شده است، این عمل ادعاهای آیوتا را در مورد یک سیستم غیرمتمرکز بودن کاهش داده است. همچنین سرعت شبکه را کاهش داده است، زیرا پردازش موازی در یک سیستم مبتنی بر هماهنگکننده اتفاق نمیافتد.
چگونه ارز دیجیتال آیوتا خریداری کنیم؟
رمز ارز آیوتا (Miota)برای معامله ارزش در دفتر توزیع شده آیوتا استفاده میشود. شما میتوانید Miota را به سرعت و با اطمینان خریداری کنید. رمز ارزهای (توکن) IOTA در اکثر مبادلات عمده داراییهای دیجیتال، آزادانه مورد معامله قرار میگیرند و به زودی تعداد بیشتری از آنها نیز عرضه میشوند.
کیف پول آیوتا
گذاشتن ارز دیجیتال آیوتا (IOTA) در صرافی میتواند خطرناک باشد. رمز ارزها یا توکنهای خود را در یک کیف پول امن ذخیره کنید. کیف پولTrinity کیف پول رسمی آیوتا است که نسبت به گزینه قبلی رابط کاربری و گرافیکی سادهتری دارد. این کیف پول نرمافزاری از سوی بنیاد آیوتا معرفی شده است. روز 29 مه سال 2018 میلادی نسخۀ آزمایشی کیف پول Trinity عرضه شد که با افزایش قیمت ارز دیجیتال iota نیز همراه بود. این اپلیکیشن در سیستم عاملهای Windows ،Mac ،Linux و همچنین iOS و دستگاههای اندرویدی موجود است.
کیف پول Trinity برای محافظت از وجوه شما ویژگیهای امنیتی پیشرو در صنعت را ارائه میدهد. استفاده از کیف پول سختافزاری، مانند کیف پول Ledger Nano ، یک لایه جدایی جداگانه هم ایجاد میکند.
سید آیوتای شما کلید اصلی وجوه شما است. این رمز شامل 81 کاراکتری فقط از حروف A-Z یا عدد 9 استفاده میکند. میتوانید از آن برای دسترسی به پول خود از هر کیف پول، در هر دستگاهی استفاده کنید.
کیف پول ترینیتی (Trinity Wallet) دارای ویژگیهای زیر است:
- امنیت فوقالعاده بالا: ذخیره امن سید با رمزگذاری قدرتمند به محافظت از سرمایه شما کمک میکند.
- مدیریت آسان: با یک رمز عبور شما میتوانید به حسابهای متفاوت دسترسی پیدا کنید. معاملات و ماندههای شما به صورت خودکار بهروزرسانی میشود.
- معاملات سریع: با انتقالهای سریع و ارتقاء خودکار، معاملات را روانتر از همیشه انجام میدهد.
- نظارت بر بازار: کیف پولTrinity شما را از ارزش روز ارز دیجیتال آیوتا در بازار به طور لحظهای آگاه میکند.
کیف پول Trinity یک کیف پول امن برای همه است. این کیف پول همه گامها از راهاندازی کیف تا انجام معاملات امن و درست را محافظت میکند. ترینینی روی تلفن همراه هوشمند و کامپیوتر شخصی شما ویژگی ها و امنیت مشابهی ارائه میدهد. بنابراین شما در آزاد هستید با هر کدام از این دستگاهها که راحتتر هستید کار کنید.
کیف پول رسمی آیوتا بسیار کاربرپسند است. وظایف تا حد ممکن خودکار انجام میشوند، بنابراین لازم نیست نگران آنها باشید. برای ارسال وجه، تمام آنچه شما باید انجام دهید این است که آدرس و مقدار صحیح را وارد کنید و دکمهی ارسال را فشار دهید، Trinity بقیه کارها را انجام میدهد. یک سری گامهای آسان به شما برای ایجاد کیف پول اختصاصی خودتان و پشتیبان گرفتن از آن کمک میکند و این فرایند از ابتدا تا پایان ایمن طراحی شده است.
کیف شما در یک نگاه: صفحه اصلی کلیه اطلاعات لازم را مستقیماً هنگام ورود فراهم میکند. بهروزرسانیهای خودکار تضمین میکند که ماندهها، دادههای بازار و تاریخچهی تراکنشهای اخیر همیشه به روز هستند.
تبادلات بی دردسر: کیف پول Trintiy برای انجام تراکنشها تا حد امکان ساده و راحت طراحی شده. دارا بودن یک سری از ویژگیهای مفید برای مثال استفاده آسان از کد پشتیبان QR، ذخیره شدن یک سری جزئیات مثل آدرس به صورت زیر سطحی برای جلوگیری از وارد کردن مجدد آنها این کیف پول را در بین کاربران محبوب میکند.
امکان سفارشی کردن به دلخواه خود: امکان انتخاب تم، زبان و ارزهای مختلف در این کیف پول وجود دارد.
هشدار: شما باید به طور ایمن از سید خود پشتیبان تهیه کنید. در صورت از بین رفتن یا به خطر افتادن سید شما راهی برای بازگشت به آیوتا وجود ندارد. داشتن سید به منزله دسترسی به مبالغ کیف پول است. از این رو به هیچ عنوان سید خود را برای کسی به اشتراک نگذارید و آن را در جایی امن یادداشت کنید. در کیف پول رسمی آیوتا (Trinity) شما میتوانید با وارد کردن حروف و رقم 9 سید خود را بسازید.
قبل از خرید ارز دیجیتال آیوتا لازم است زمانی را صرف درک نحوه محافظت از وجوه خود کنید. به خاطر داشته باشید:
- تلفن همراه یا رایانهی شما بانک شماست؛ با خرید کردن ارز دیجیتال آیوتا و ذخیرهی آن در کیف پول دیجیتال Trinity که روی گوشی تلفن همراه یا رایانهی شما قرار دارد، شما مسئول محافظت از ارزهای دیجیتال خود هستید.
- همانطور که در مورد تمام داراییهای دیجیتال اتفاق میافتد، مالک باید اطمینان حاصل کند که از سید خود ایمن محافظت میکند و از آن پشتیبان تهیه میکند.
- تصرف معادل با مالکیت است؛ اگر سید از بین برود یا به خطر بیفتد، هیچ گونه امکان بازگشتی برای آن وجود ندارد. بنیاد آیوتا نمیتواند ارزهای دیجیتال یا سیدهای از دست رفته را بازیابی کند.
خرید ارز دیجیتال آیوتا
آیوتا (IOTA) را میتوان هم از سایتهای داخلی و هم از سایتهای خارجی خریداری کرد. همچنین امکان تبدیل دیگر ارزهای دیجیتال به آیوتا وجود دارد. تعداد زيادی از بازارهای معاملات دیجیتال، آيوتا را خريد و فروش میکنند و میتوان با بیت کوین، اتریوم، دلار و يا ریال آيوتا خرید. در حال حاضر بيشترين عرضه در صرافی Bitfinex است. سایت رسمی آیوتا به آدرس: www.iota.org صرافیهای دیگری نظیر Bittrex ،Binance ،Gate.io و غیره را نیز برای خرید و فروش آیوتا معرفی میکند.
خرید مستقیم با ارزهای سنتی ریال یا دلار
خرید مستقیم آیوتا (IOTA) با ریال از طریق سایتهای صرافی داخلی امکانپذیر است. به دلیل این که ارز دیجیتال آیوتا جدید است، تعداد کمی از سایتهای داخلی این ارز را به سبد فروش خود اضافه کردهاند، که در اکثر موارد هم موجودی آنها صفر است. بنابراین هنگام خرید به این شکل از صحت اعتبار سایت فروشنده اطمینان حاصل کنید.
خرید مستقیم ارزهای دیجیتال با دلار رایجترین شکل خرید در سراسر دنیاست، اما برای کاربران ایرانی این امکان با دردسرهایی مواجه است. زیرا برای خرید ارزهای دیجیتال با دلار نیاز به حسابهای بینالمللی مانند مستر یا ویزا کارت است و کاربران ایرانی به دلیل تحریمهای موجود برای خرید مستقیم با دلار نیاز به واسطههای زیادی دارند، که در نهایت باعث افزایش هزینه تمام شده برای آنها میشود. به علاوه مشکل ثبتنام کاربران ایرانی در سایتهای معتبر خارجی هم وجود دارد، که کار را دشوارتر میکند.
تبدیل دیگر ارزهای دیجیتال به ارز دیجیتال آیوتا
شاید بهترین راه خرید ارز آیوتا (IOTA) به خصوص برای کاربران ایرانی همین روش باشد. در این روش ابتدا شما به طور مستقیم از سایتهای صرافی معتبر ایرانی با ریال یا سایت صرافی چینی Binance با دلار بیت کوین و اتریوم خریداری میکنید و سپس در صرافیهای معتبر بیت کوین و اتریوم را به ارز دیجیتال آیوتا تبدیل میکنید.
خرید کردن از صرافی چینی Binance برای کاربران ایرانی گزینهی مناسبی است زیرا احتمال تحریم و بلوکه شدن پول در آن کم است. شما میتوانید بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را در این صرافی شارژ کنید و سپس اقدام به خرید آیوتا کنید. همان طور که قبلا اشاره شد، صرافی جای مناسبی برای نگهداری ارزهای خریداری شده شما نیست. بنابراین بلافاصله پس از خرید، ارزهای خود را به کیف پولهای امن منتقل کنید.
چگونه در 6 گام از سایت صرافی Binance ارز دیجیتال آیوتا خریداری کنیم؟
- کیف پول برای ذخیره آیوتا (IOTA) دریافت کنید:
در حالی که میتوانید ارز خود را در اکثر صرافیها ذخیره کنید، این امر باعث میشود تا گم یا دزدیده شود. اگر میخواهید از امنیت ارز آیوتای خود اطمینان حاصل کنید، باید یک کیف پول تنظیم کنید تا ارز خود را به داخل آن منتقل کنید.
گزینههای کیف پول زیادی وجود دارد و آنها به اشکال مختلف ارائه میشوند. کیف پول Ledger Nano یکی از بهترین گزینههای سختافزاری است که میتوانید دریافت کنید. کیف پول Trinity یک کیف پول اختصاصی آیوتا در قالب نرمافزار است. این واقعیت که این یک کیف پول اختصاصی است، کار را برای معاملهگران iota راحت میکند.
- یک ارز رمزنگاری شده محبوب بخرید:
صرافی Binance به شما اجازه نمیدهد، آیوتا را با پول ناچیزی مثل (دلار آمریکا ، یورو و غیره) خریداری کنید، بنابراین برای تجارت به نوع دیگری از ارز رمزپایه نیاز دارید. وب سایتهایی مانند Coinmarketcap بهترین مکانها را برای خرید سکههای مختلف است، همچنین میزان محبوبیت و ارزش نسبی آنها را نیز نشان میدهد.
سایت صرافی Coinbase یکی از محبوبترین مقاصد خرید ارزهای رمزپایه محبوب است. پس از دریافت نوعی سکه (بیت کوین و اتریوم دو گزینه مطمئن هستند)، میتوانید به Binance بروید. اما همان طور که اشاره شد برای کابران ایرانی بهترین روش این است که ابتدا از سایتهای ایرانی بیت کوین و اتریوم تهیه کنند و سپس به سایت Binance مراجعه کنند.
- در سایت Binance ثبت نام کنید و وارد حساب کاربری اختصاصی خودتان شوید:
سایت Binance یک روند ساده برای راه اندازی حساب کاربری دارد. به صفحه ثبت نام بروید ، یک ایمیل و رمز عبور وارد کنید و سپس یک ایمیل تأیید ارسال میشود. با کلیک بر روی پیوند موجود در ایمیل تأیید، به وب سایت وارد میشوید. پس از ورود به آنجا، باید حساب خود را با وارد کردن اطلاعات شخصی تأیید کنید (حتماً گذرنامه و شناسه رسمی خود را در دست داشته باشید).
- ارز رمزنگاری شده بیت کوین یا اتریوم را به حساب خود در Binance واریز کنید:
در صفحهی حساب خود، ماوس را روی دکمهای با عنوان Funds در بالای صفحه بیاورید و پس از نمایش سپردهها، کلیک کنید. برای چندین نوع ارز دیجیتال کیف پول خواهید دید. بر روی موردی که مربوط به ارز پایهای (بیت کوین یا اتریوم) است که شما خریداری کردهاید، کلیک کنید (برای این مثال از بیت کوین استفاده خواهد کرد). آدرس سپرده بیت کوین را از سایتی که خریداری کردید، آنجا کپی کنید.
سپس به سایت صرافی مرجع که در ابتدا بیت کوین را از آن خریداری کردید، بازگردید. پس از حضور، صفحه حسابهای خود را باز کنید و روی کیف پول بیت کوین خود کلیک کنید. این اقدام باید گفتگویی را برای شما فراهم کند تا بتوانید آدرس سپرده بیت کوین در صرافی Binance خود را جایگذاری کنید. مطابقت آدرس را تأیید کنید و تعیین کنید چه مقدار میخواهید از سایت صرافی مرجع به Binance ارسال کنید ، سپس روی ارسال کلیک کنید. فرآیند انتقال فوراً اتفاق نمیافتد اما به ندرت بیش از چند دقیقه طول می کشد.
- اکنون آیوتا را با ارز رمزنگاری شده خود خریداری کنید:
هنگامی که بیت کوین به کیف پول Binance شما منتقل شد ، جفت IOTA / BTC را پیدا کنید، نرخ ارز را بررسی کنید تا مطمئن شوید که با آن مشکلی ندارید، سپس به سادگی مقدار ارز دیجیتال آیوتای مورد نظر خود یا درصد بیت کوین موردنظر برای انتقال به آیوتا را وارد کنید. روی دکمه «خرید» کلیک کنید و به این ترتیب مقدار آیوتای مورد نظر به حساب شما اضافه میشود.
- ارز دیجیتال آیوتای خریداری شده را به کیف پول اختصاصی خود منتقل کنید:
فراموش نکنید که آیوتای خود را از مبادلات خارج کرده و به یک کیف پول امن که در مرحله 1 انتخاب کردهاید، منتقل کنید. روی دکمه “برداشت” در کنار آیوتای خود کلیک کنید، مقدار مورد نظر برای انتقال به کیف پول خود را تایپ کنید، سپس آدرس کیف پول مورد نظر خود را که میخواهید ارز دیجیتال به آن منتقل شود، مشخص کنید. بر روی ارسال کلیک کنید و پس از چند دقیقه، کاملاً ایمن از قرار گرفتن ارز آیوتا در کیف پول خود لذت ببرید.
ارز دیجیتال آیوتا بستر مناسب تری برای زندگی ما ایجاد میکند
جهان امروز با چالشهای زیادی از جمله تغییر اقلیم، نقض حقوق بشر و افزایش در جمعیت جهانی بدون سیستم بانکی سراسری روبرو است. برای دسترسی گستردهتر به خدمات عمومی و دولتی نیاز به یک سیستم هویت دیجیتال جهانی است. برای غلبه بر ناکارآمدیها و بهره بردن از زیرساختهای هوشمندتر نیاز به بهبود روشهای جمعآوری داده احساس میشود. برای تجزیه و تحلیل بلادرنگ تحولات زیست محیطی و بهینهسازی زندگی به دادههای دقیق و ضد دستکاری نیاز داریم. برای تامین همه این نیازها آیوتا برنامههای ویژهای دارد. در اینجا به چند نمونه از این برنامهها اشاره میکنیم
تغییرات آب و هوا و از بین رفتن اکوسیستمهای مهم همچنان بزرگترین تهدید برای بقای طولانی مدت بشریت است
از آیوتا میتوان برای تولید دادههای زیست محیطی قابل اشتراک و مورد اعتماد، بهره برد. همچنین آیوتا امکان مداخلات سیاسی مبتنی بر شواهد و بهبود مدیریت منابع طبیعی را تسهیل میکند. رمز IOTA را میتوان در طرحهای مبتنی بر اقتصاد غیرمستقیم برای ایجاد انگیزه در پایداری و کاهش ضایعات استفاده کرد.
حقوق بشر و توانمندسازی اقتصادی به طور جداییناپذیری با یکدیگر ارتباط دارند
دسترسی به منابع مالی جایگزین، پرداختهای فرامرزی و ابزارهای اعتبارسنجی، مشارکت گسترده مردم و رشد اقتصادی در مناطق توسعه نیافته را امکانپذیر میکند. آیوتا میتواند جوامع محلی را برای مشارکت عادلانه در زنجیرههای تأمین جهانی توانمند سازد، کشاورزان در مقیاس کوچک را قادر به نظارت بر محصولات خود کند و به ادغام اقتصادهای خرد در اقتصاد جهانی کمک کند.
حاکمیت شهروند محور
دولتها به طور فزایندهای به دنبال مشارکت عمومی برای ایجاد خدمات عمومی شفافتر و فراگیرتر هستند. بنیاد IOTA در تلاش است تا دادههای تولید شده توسط شهروندان و تحت کنترل دولت را در بازار دادههای تحت مراقب جمع کند، تا از حریم خصوصی شهروندان محافظت کرده و خدمات عمومی هوشمندتری را امکانپذیر سازد.
IOTA در حفاظت از جنگلهای بارانی
بنیاد IOTA در حال کار بر روی طرحی ابتکاری برای حفاظت از جنگلهای بارانی است. جنگلهای بارانی آمازون اغلب به عنوان ریههای زمین معرفی شده، که بیست درصد اکسیژن جهان را تولید میکند، دی اکسید کربن را میکشد و ذخیره میکند. با توجه به معضل آتش سوزی مکرر و جنگل زدایی که منطقه آمازون از آن رنج میبرد، نیاز به اقدامات فوری وجود دارد.
آیوتا یک راه حل ابتکاری و آیندهنگرانه ارائه میدهد. حسگرها آتشسوزی و جنگلزدایی غیرقانونی را کشف میکنند و از دفتر ضد خرابکاری IOTA برای صدور گواهینامه اعتبارات کربن استفاده میشود.
فناوری آیوتا همچنین جوامع محلی را توانمند میسازد، تا بدانند چگونه به بهترین نحو با ایجاد فرصتهایی برای استحصال و فروش اعتبارات کربن و ایجاد انگیزه برای حفظ طولانی مدت زمین، گرانبهاترین سرمایه انسانی را حفظ کنند.
منبع: wikiIOTA
امتیاز 4.43 از 7 رای